Tranh gạo là gì và cách làm tranh gạo

Nước ta nổi tiếng với những hạt gạo thơm dẻo, từ lâu đã trở thành một trong những cường quốc trong lĩnh vực xuất khẩu lúa gạo. Gạo không chỉ gắn liền với việc đồng áng của người nông dân từ hàng nghìn năm qua, mà còn gắn liền với đời sống tinh thần, văn hoá và sự phồn vinh của dân tộc.

Từ những hạt gạo tự nhiên, qua đôi tay xử lý khéo léo của người nghệ nhân, những hạt gạo đã hóa thành những tác phẩm tranh nghệ thuật đẹp và độc đáo, đầy tính sáng tạo, với cái tên rất bình dị: tranh gạo.

Tranh gạo là gì? và cách làm tranh gạo

Làm tranh gạo đòi hỏi sự tỉ mỉ, chăm chút

Đặc điểm của tranh gạo

Tranh gạo rang (có tên tiếng anh là Rice painting) được đánh giá là dòng tranh tân thời, có tính nghệ thuật cao, sự độc đáo của tranh gạo không chỉ bởi chất liệu mà còn bởi sự sáng tạo mà tác giả nó tạo nên.

Bức tranh gạo để người thưởng lãm cảm nhận được vẻ đẹp của sự bình dị, mộc mạc ngay trong lần đầu tiên nhìn thấy. Một bức tranh gạo đẹp, hoàn hảo phải đạt những điều kiện về hình khối, sắc độ, tỉ lệ, bố cục và quan nhất là độ khít của hạt gạo, các họa tiết được sắp xếp tỉ mỉ, chính xác tuyệt đối.

Tranh gạo mang nét đẹp bình dị, thân thương, mộc mạc

Nguyên liệu làm tranh gạo

Nguyên liệu làm tranh gạo bao gồm: hạt gạo tự nhiên, khung gỗ, keo trong suốt, keo dán thường. Để làm ra một bức tranh gạo đẹp có giá trị, chất lượng cao, người nghệ nhân phải rất tỉ mỉ trong quá trình lựa trọn nguyên liệu vì nó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của bức tranh.

Nguyên liệu làm tranh gạo là những hạt gạo đều và chắc khỏe, hạt gạo không bị vỡ, các hạt gạo đều nhau. Có thể lựa chọn nhiều loại gạo có kích thước, kiểu dáng hạt khác nhau để bức tranh gia tăng tính thẩm mỹ.

Gạo tẻ: gạo có hạt nhỏ, thích hợp làm chi tiết mảnh.

Gạo nếp: hạt to tròn, thích hợp làm chi tiết rộng, lớn.

Gạo tấm: dùng để làm các chi tiết nhỏ hơn và làm mịn bức tranh.

Gạo tím, gạo huyết rồng...: gia tăng màu sắc tự nhiên cho bức tranh.

Hạt gạo sẽ được tạo màu từ trắng, vàng, nâu, đen bằng cách rang, sấy mà không sử dụng bất kỳ một loại hóa chất tạo màu nào khác, màu sắc của gạo được tạo ra phụ thuộc vào thời gian và nhiệt độ khi rang, sấy. Hiện tại, màu sắc của tranh gạo rơi vào khoảng từ 15 – 20 màu.

Hạt gạo để làm tranh được chọn kỹ càng, tỉ mỉ

Cách làm tranh gạo

- Lựa chọn hạt gạo: lựa chọn những hạt gạo bóng đẹp, chắc khỏe, đủ mùa đủ vụ, hạt gạo chắc,không bị vỡ, các hạt gạo đều nhau. Sau đó đem gạo đi rang, sấy với thời gian và nhiệt độ khác nhau để tạo các màu khác biệt

- Tiếp theo, phác thảo ý tưởng về tranh lên ván, giúp định hình sẵn những chi tiết và cách sắp xếp chúng trong bức tranh sao cho hài hòa, hợp lý. Bản phác thảo càng chi tiết thì bức tranh sẽ càng đẹp.

- Sau khi đã hoàn chỉnh bảng phác thảo, đổ keo sữa lên các chi tiết đã vẽ, sử dụng nhíp gắp tỉ mỉ, sắp xếp từng hạt gạo theo bản phác thảo ban đầu, cho đến khi hạt gạo khảm đều hết mặt ván.

- Khi đã chỉnh sửa và hoàn tất công đoạn sắp gạo, hạt gạo được cố định bằng một lớp keo trong suốt để bám tuyệt đối vào ván.

- Tranh được mang đi sấy nóng để keo khô , thấm sâu và hạt gạo dính chặt vào ván. Để gia tằng tuổi thọ cũng như tăng tính thẫm mĩ cho bức tranh, tranh gạo sẽ được phun lên một lớp hóa chất giúp tránh mối mọt, tăng độ cứng cho hạt gạo. Bao phủ quanh hạt gạo giúp tranh có độ sáng bóng.